گسترش اکتشاف معدنی و کاهش خام فروشی در اولویت

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ؛ براساس سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در اقتصاد مقاومتی بازهم به معادن، جایگاه ویژه‌ای اختصاص یافته است.
مهدی کرباسیان، معاون وزیر و رئیس هیات مدیره سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) گفت: مهم‌ترین فعالیت سازمان در سال جاری این بوده است که طرح ‌های نیمه تمام را به بهره‌برداری برساند تا در تکمیل زنجیره تولید به اهداف تعیین‌شده دست یابیم.

وی افزود: یکی از فعالیت‌ها مربوط به پروژه آلومینیوم جنوب است که با وجود مشکلات مالی توانستیم باقی پیش پرداخت سهم 49 درصدی ایمیدرو را در این پروژه پرداخت کنیم‌ و کارخانه در مهرماه 97 با ظرفیت 300 هزار تن آلومینیوم به تولید می رسد.

وی اظهار داشت : باید بپذیریم که در یک دهه گذشته معادن ایران از نظر تکنولوژی فاصله‌ای با دنیا گرفته‌اند که برای جبران آن باید برنامه‌ریزی کنیم و هرچه سریع‌تر با استفاده از برنامه‌های اصولی به سمت کاهش آن گام برداریم.

کرباسیان گفت : اغلب کشورهای توسعه یافته در صنعت معدن برای اکتشاف‌های معدنی از امکانات ماهواره‌ای استفاده می‌کنند. در شرایط تحریم، شرکت‌های مطرح و پیشرفته در حوزه فناوری‌های معدنی حاضر نبودند با ایران همکاری کنند یا این که برای دستیابی به آن اطلاعات یا تجهیزات باید هزینه‌های بیشتری می‌پرداختیم.

این درحالی است که استفاده از آنها در زمینه بهره‌وری و افزایش ارزش افزوده یا کاهش استفاده از منابع طبیعی مثل آب بسیار مفید و ضروری است.
رئیس سازمان ایمیدور در باره برجام و رفع تحریم‌ها نیز گفت : در شرایط فعلی توانسته‌ایم ارتباطات خوبی به ویژه در بخش فناوری اطلاعات با مراکز تحقیقاتی بسیار معتبر استرالیا، کانادا، آفریقای جنوبی، هند و چین برقرار کنیم، به صورتی که در بخش فلزات، عناصر کمیاب و عناصر خاکی در دو بخش معدنی و صنایع وابسته با شرکت‌های معتبر وارد مذاکره شده‌ایم و در برخی موارد قراردادهای همکاری منعقد کرده‌ایم. به‌عنوان مثال در آخرین قراردادی که با یک شرکت ژاپنی بسته شده، درباره صرفه‌جویی کاهش مصرف آب تا سه میلیون مترمکعب در فولاد مبارکه است.
وی در باره اینکه بیشترین قراردادها در کدام بخش‌ها بوده است، اعلام کرد : تیتانیوم، روی، طلا و مس. در بخش فولادی هم ارتباطات خوبی برقرار شده است. به طور کلی در بخش تکنولوژی و فناوری‌های نوین از شرایط فعلی استفاده مناسبی برده‌ایم.
کرباسیان گفت: جلوگیری از خام فروشی یکی از اهداف و سیاست‌های کلان دولت به واسطه تاکید رهبر معظم انقلاب است. برنامه‌ریزی‌ گسترده و دقیق در این زمینه انجام شده که یکی از بارزترین آنها در بخش سنگ آهن است.
در سال 92 صادرات سنگ آهن 23 میلیون تن بود که سال گذشته و امسال بسیار کاهش داشته و این کاهش به دلیل تکمیل زنجیره‌ تولید یعنی توسعه کارخانه‌های کنسانتره و گندله سازی در این بخش بوده است.
وی افزود: با توجه به این شرایط پیش‌بینی می‌کنیم با تکمیل زنجیره تولید، توازن تولید در سنگ‌آهن، کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی برقرار شود و اصولا صادرات سنگ آهن مقرون بصرفه نباشد.
رئیس ایمیدرو گفت : اگر هم در بخشی خام فروشی دیده می‌شود که معتقدم بسیار ناچیز است، باید دید که اصولا تولید در آن بخش توجیه اقتصادی داشته یا خیر؟ در برخی موارد اصولا سرمایه‌گذاری برای تولید، اقتصادی نیست پس صادرات ماده به صورت خام تنها راهکار است که از آن استفاده می‌شود.
وی تصریح کرد : اساسا سازمان توسعه و نوسازی معادن (ایمیدرو) بیشتر در حوزه پلی متال فعال است و اگر در بخش‌های غیرفلزی هم فعال هستیم، مربوط به واحدهایی است که از نظر اقتصادی در حجم بزرگ فعال شده‌اند. بنابراین طبیعی است که اغلب پروژه‌ها و برنامه‌های ما به فلزات مربوط است. به‌عنوان مثال در حوزه گچ، سنگ‌های ساختمانی و سیمان بخش خصوصی به طور کامل و قدرتمند فعال است. پس لزومی نیست دولت مداخله داشته باشد.
کرباسیان گفت: از آنجا که معادن در تمام کشورها به عنوان سرمایه‌ای ملی و مربوط به تمام افراد ساکن آن کشور است، معمولا دولت‌ها درصدی حق مالکانه دریافت می‌کنند که مبالغ حاصل از آن در آماده‌سازی زیرساخت‌ها و برخی سرمایه‌گذاری‌های دیگر به کار گرفته می‌شود. به همین دلیل کاملا طبیعی و منطقی است که مخالفتی در این بخش نیست، اما نکته یا برخی اظهار نظرها در شرایط فعلی معنادار می‌شود.
وی گفت : معادن به دلیل کاهش تقاضای بین‌المللی و برخی موارد دیگر اکنون گرفتار رکود شده‌اند و نیازمند حمایت‌ دولتی هستند تا بتوانند به حیات اقتصادی خود ادامه دهند. این نکته محل تفکر است. در شرایط فعلی بد نیست برای حمایت از معادن، فعلا این حقوق شرایط دیگری داشته باشد.
وی گفت : حمل و نقل یکی از مهم‌ترین نیازهای توسعه معادن است، به این دلیل که محصولات معدنی معمولا حجیم و سنگین وزن هستند بنابراین برای جابه‌جایی آنها لازم است سیستم سریع، در دسترس و ارزان‌قیمتی داشته باشیم درحالی که سیستم راه‌آهن در کشورمان گلوگاه‌های زیادی داشته و همچنان در دسترس همه نیست و قیمت مناسبی هم ندارد.
کرباسیان گفت : براساس پراکندگی معادن ایران، بیشتر معادن کشورمان در بخش شرقی یا مرکزی ایران واقع شده‌اند که در سایر کشورها کارخانه‌ها و معادن چنین پراکندگی بالایی ندارند و در کنار بنادر قرار دارند یا خطوط راه‌آهن آنها را به‌یکدیگر متصل کرده است. در شرایط فعلی، هزینه حمل و نقل یکی از عوامل افزایش قیمت تمام‌شده محصولات ایران است که باید برای کاهش آن، زیرساخت‌های حمل و نقل مورد نیاز کشور را تجهیز کنیم و توسعه دهیم.
وی افزود : از نظر راه‌آهن، گلوگاه‌های زیادی داریم که همین موضوع،‌ باعث افزایش قیمت محصول نهایی شده است، هرچند خود بحث حمل و نقل ریلی در ایران قیمت بالایی نسبت به جاده دارد. البته جلسات خوبی با راه‌آهن داشتیم و گلوگاه‌های موجود را شناسایی کرده‌ایم که برای آنها برنامه‌هایی ارائه شده و قرار است توسعه‌ای صورت پذیرد.
رئیس ایمیدور در زمینه اجرایی شدن اهداف سند چشم انداز 1404 گفت : براساس این سند، قرار است 55 میلیون تن تولید فولاد داشته باشیم و یک و نیم میلیون تن مس و آلومینیوم که این ارقام دست‌یافتنی است؛ ولی بزرگ‌ترین گلوگاه ما منابع مالی و سرمایه‌گذاری برای توسعه‌هاست.
کرباسیان گفت : برای رسیدن به شرایط ایده‌آل، 50 میلیارد دلار نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی در معادن و صنایع معدنی داریم و این میزان منابع مالی داخل کشور موجود نیست و نمی‌توانیم به آن برسیم و راهی جز دستیابی به سرمایه‌های خارجی نداریم. این درحالی است که باید به سمت حذف گلوگاه‌های مالی موجود برویم.
وی اظهار داشت : سال آینده تعداد بسیار زیادی از پروژه‌های مهم به بهره‌برداری می‌رسند و ان‌شاء‌الله پروژه‌ها بیشتر خواهد شد. یکی از دستاوردهای مهم سال آینده این است که250 هزار کیلومتر مربع اکتشاف شروع شده که نتایج آن نویدهای خوبی را به ارمغان می‌آورد.
ایران کشوری با شناسنامه اقتصاد معدنی و در ردیف 10 کشور برتر

ایران هم کشوری با شناسنامه اقتصاد معدنی و در ردیف 10 کشور برتر از فرصت های توسعه مهارت و فناوری شامل (آموزش مهارت و فناوری ، صلاحیت حرفه ای و شرایط احراز اشتغال) در بخش معدن برخوردار است.
این رویکرد به توسعه بازار بر اساس شاخص های بهره وری هم کمک خواهد کرد و کارافرینی معدنی فقط به چند کارخانه بزرگ محدود نمی شود بلکه شامل عرصه های کوچک و متوسط و از مصالح ساختمانی تا تولید فولاد و محصولات دانش بنیان را شامل می شود.
توسعه اقتصاد معدنی می تواند کشور را از وابستگی به درآمدهای نفتی رها کند و در ساماندهی بازار کار و کاهش نرخ بیکاری هم موثر خواهد بود و در کنار ان فرایند گسترده ای از ایجاد ارزش افزوده ایجاد می شود.
ذخایر معادن شناسایی شده کشور حدود 60 میلیارد تن شامل حدود 40 میلیارد تن ذخیره قطعی و 20 میلیارد تن دیگر احتمالی است و ارزش ذخایر معدنی هم بیش از 770 میلیارد دلار براورد می شود.
بنابراین گزارش ایران در بخش معدن سنگ آهن ، تبه دوازدهم جهانی را با 5.2 میلیارد تن از ذخایر قطعی دارد و در زغال سنگ نیز رتبه 26 جهانی به دلیل در اختیار داشتن 2.1 میلیارد تن از ذخایر قطعی از آن خود کرده است.
در سرب و روی با 23 میلیون تن فلز محتوی سرب و روی معادل 4 درصد منابع جهانی را داریم و در سنگ آهن در رتبه بیستم جهانی هستیم.
در طلا نیز رتبه پنجاه و هفتم جهانی با 300 تن از ذخایر قطعی را از آن خود کرده ایم و البته در سنگ های تزینی با تنوع کم نظیر در نوع و کیفیت مواجه هستیم.
توجه به ارزش افزوده معدن و صنایع معدنی ، رمز گذر از مراحل مختلف توسعه یافتگی و افزایش اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی است.
استخراج ذخایر معدنی کشور در سال های اخیر 390 میلیون تن بود که باید تا 500 میلیون تن افزایش یابد.

ثروت های معدنی ایران بسیار با ارزش است و برخی کارشناسان معتقدند  750 رشته شغلی برای توسعه کار آفرینی در حوزه معادن ایران و عبور از خام فروشی وجود دارد.
68 کانی معدنی در کشور شناسایی شده است که اگر از سایه اقتصاد نفتی خارج شود ، می تواند با عبور از خام فروشی ناقص به ایجاد بستری پایدار برای ثروت افرینی تبدیل خواهد شد.
این ثروت آشکار الهی در سرزمین ایران وجود دارد و با توجه به آمار بالای فارغ التحصیلان دانشگاهی ضروری است با عرصه های کارآفرینی ترکیب شود و ضمن تولید ثروت و استخراج ارزش افزوده ؛ به ساماندهی بازار کار هم کمک کند.
البته شرایط محیطی کار در معادن به الزمات ایمنی و بهداشتی ویژه نیاز دارد و باید دامنه حادثه خیزی ان کنترل و حذف شود.