زندگی دوباره حمام خسروآقا اصفهان در دل دولتخانه صفوی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اصفهان؛ در فرهنگ ایرانی و تا پیش از دوره معاصر، حمام فقط جایگاه شست‌وشو نبود، بلکه یک مکان ارتباطی برای دیدار مردم و کسب اخبار و پرس‌وجو از احوال یکدیگر نیز بوده است در واقع حمام‌ها در آن زمان یک نهاد اجتماعی مهم محسوب می‌شده است.
اصفهان نیز به علت پایتختی صفویه و معماری نفیس حمام‌های تاریخی زیادی داشته است که از آنها تعداد زیادی نمانده است حمام‌هایی که به بهانه توسعه به اجبار ویران شدند یکی از حمام‌هایی که به بهانه خیابان‌کشی در نصف جهان ویران  شد حمام خسرو آقا بود.
حمام خسروآقا در ضلع شمالی محور عظیم دولت‌خانه صفوی قرار داشت و یکی از زیباترین و منحصر‌به فردترین حمام‌های تاریخی اصفهان بود.
اما داستان این حمام تاریخی که با اسلوب معماری خاص ساخته شده بود و به نگین معماری ایران مشهور بود جای تأمل دارد؛ حمام خسرو آقا با ۹۲۰مترمربع مساحت دردولتخانه صفوی قرار گرفته است محدوده‌ای که اکنون به عنوان مرکز تجاری، تاریخی و گردشگری اصفهان شناخته می‌شود و با احیای آن، هسته مرکزی اصفهان که از جاذبه گردشگری برخورداراست، از هیاهوی  خودرو‌ها خالی  و پراز شهروندانی می‌شود که پیاده به قلب تاریخی اصفهان آمده اند تا جانی دوباره به این محدوده تاریخی خسته از خودرو‌ها ببخشند.

 

حمام خسروآقا یکی از عناصر تاریخی و فرهنگی در این پیاده رو خواهد بود. این حمام که در زمان شاه سلیمان صفوی و به همت یکی از کارگزاران او به نام خسرو آقا (آغا) ساخته شد تا حدود پنجاه سال پیش مورد استفاده اصفهانی‌ها قرار می‌گرفت، از سوی سازنده آن وقف شد تا عایدات آن صرف نسخه‌برداری از کتب شود. سال۱۳۵۳ هم با شماره ۹۷۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

علیقلی آقا برادر خسروآقا نیز حمام دیگری را در محلۀ بیدآباد اصفهان در همان دوران بنا نهاد که خوشبختانه درحال حاضر مرمت شده و به عنوان موزۀ مردم شناسی پذیرای گردشگران است.

سربینه حمام تاریخی خسروآقا اصفهان در سال۱۳۵۴ تبدیل به مغازه شد و آسیب جدی دید، اما بعد از آن کل بنا مرمت شد.

این بنای تاریخی در سال۱۳۵۸ از سوی افرادی ناشناس و سودجو که می‌خواستند شرایط را برای احداث امتداد خیابان استانداری اصفهان آماده کنند تا بتوانند زمین‌های منطقه را به بهای گران‌تر بفروشند، با شایعه تبدیل این مکان به محل تجمع افراد بزهکار، منفجر شد و پس از آن میراث فرهنگی در چند مرحله این حمام را مرمت کرد. پس از این اتفاق بود که شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برای پیشگیری از تخریب نهایی حمام خسروآقا، با مصوبه‌ای با تخریبش برای احداث ادامه خیابان استانداری مخالفت کرد بر اساس اسناد منتشر شده در سال۱۳۷۲ از سوی وزارت مسکن و شهرسازی وضع حمام خسرو آقا در آن سال "در حال بازسازی" و کاربری پیشنهادی آن هم "فرهنگی، نمایشگاه آثار هنری دوره صفویه" معرفی شد.

 

 

 

اما بامداد ۲۲تیر ۱۳۷۴ حمام خسروآقا تخریب و محوطه آن تسطیح شد. در همان سال با شکایت اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان مبنی بر تعقیب عاملان تخریب، حکم اجرای عملیات بازیابی فضا و اجرای معماری این اثر تخریب شده از سوی دادسرای عمومی اصفهان صادر شد. اما با وجود صدور این حکم خیابان حکیم اصفهان روی این  بقایای حمام در امتداد خیابان استانداری احداث شد و بخشی از بقایای این بنای تاریخی در زیر خیابان قرار گرفت.
فرهاد نظری مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت:متأسفانه تخریب این اثر باعث شد گنجینه آثار و خانه‌های تاریخی ایران دچار نقص شود و جبران ناپذیر است.

معاون سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: حمام تاریخی خسروآقا حدود ۲۳سال پیش به‌بهانه احداث خیابان تخریب ودر همان زمان با انتقاد‌های فراوان دوستداران میراث‌فرهنگی روبه‌رو شد و به‌علت اهمیت این حمام تاریخی مرمت آن با همکاری شهرداری اصفهان در دستور کار قرار گرفت.
محمد‌حسن طالبیان ادامه داد: مرمت حمام خسروآقا که به دلیل قدمت زیاد فرسوده شده، در دو مرحله انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه حمام تاریخی خسروآقا یکی از بی‌نظیرترین آثار تاریخی استان اصفهان است، افزود: مرمت این بنای تاریخی می‌تواند به با زنده‌سازی بخشی از میراث‌فرهنگی اصفهان کمک کند.
به گفته مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان بخشی از حمام تاریخی خسروآقا در محدوده دولتخانه صفویه که خارج از خیابان حکیم قرار گرفته است با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شامل ورودی، سربینه و گرمخانه در این مرحله مرمت و احیا شده اند..
حسین جعفری افزود: در آینده‌ای نزدیک این حمام تاریخی  به طور کامل احیا می‌شود.

 

 

 

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان هم با اشاره به در اولویت بودن مرمت بخشی از حمام تاریخی خسروآقا که در خیابان نیست گفت: بر این اساس احیای بخش‌های باقی مانده این اثر به مساحت ۲۶۵مترمربع توسط سازمان نوسازی و بهسازی شهردای اصفهان انجام  شد.
فریدون اللهیاری افزود: در مورد احیای این حمام یک طرح جدی وجود دارد و آن این است که این احیا استمرار پیدا کند تا سایت کامل شود و این مستلزم تدابیر ترافیکی در خیابان حکیم است.
وی از امکان بازدید این بنای تاریخی بعد از مرمت و بازسازی آن خبرداد.
حمام خسروآقا اصفهان یادگار دوره صفویه از سمت جنوب به میدان چهارحوض، از سمت شرق به بازار مسگر‌ها و میدان امام، از سمت غرب به باغ موزه چهلستون منتهی می‌شود.