در پی کاهش قیمت نفت آمریکا
انتظار سقوط بازارهای مالی اروپا
انتظار میرود بورسهای اروپایی به علت کاهش قیمت نفت خام آمریکا کاهش قابل ملاحظهای را تجربه کنند.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، انتظار میرود بورسهای اصلی اروپایی سه شنبه و در آغاز معاملات، تحت تأثیر سقوط سرگیجه آور قیمت نفت خام آمریکا که برای نخستین بار در تاریخ به زیر صفر رسید، کاهش قابل ملاحظهای پیدا کنند.
قراردادهای مدت دار برای کک ۴۰، دو و نیم درصد، برای دکس فرانکفورت ۱.۴۲ صدم درصد و برای اف تی اس یی لندن ۱.۶۳ صدم درصد کاهش را نشان میدهند.
بورسهای اروپایی دوشنبه به لطف نشانههای بهبود در اوضاع بهداشتی و در حالی که کاهش نفت خام آمریکا هنوز بُعد تاریخی پیدا نکرده بود، با افزایش به کار خود پایان داده بودند.
غروب دوشنبه، سقوط بهای نفت خام آمریکا (وست تگزاس اینترمدیت) برای نخستین بار در تاریخ منفی شد، روندی که چشم اندازهای اقتصادی تیره و تار و پر شدن ظرفیتهای ذخیره در آمریکاآن را رقم زد.
بهای نفت خام آمریکا برای تحویل در ماه مه که سه شنبه آخرین روز معامله آن است با ۳۰۶ درصد کاهش به منفی ۳۷ دلار و ۶۳ سنت رسید بدین معنی که فروشندگان از این پس برای خریدران نفت با این سررسید پرداخت پول را نیز پیشنهاد میکنند. بهای نفت خام آمریکا برای تحویل در ماه ژوئن نیز به نوبه خود ۱۸ درصد کاهش یافت و به بشکهای ۲۰ دلار و ۴۳ سنت رسید.
بهای نفت خام برنت (دریای شمال) برای تحویل در ماه ژوئن کمتر تحت تأثیر قرار گرفت و با ۵.۲۲ درصد کاهش به بشکهای ۲۹ دلار و ۹۳ سنت رسید که نشان دهنده عدم تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار است.
این سقوط بی سابقه به سرمایه گذاران سهام، گستردگی شوک وارد شده بر تقاضا ناشی از همه گیری ویروس کرونا را یادآوری کرد و نگرانیهایی را در بازار اعتبار برای تولیدکنندگان نفت که به شدت بدهکار هستند، برانگیخت.
اما قیمت نفت وست تگزاس اینترمدیت برای تحویل در ماه مه سه شنبه در معاملات بازار آسیا با ۱۰۳ درصد افزایش به یک دلار و چهار سنت و برای تحویل در ماه ژوئن با بیش از ۵ درصد افزایش به ۲۱ دلار و ۴۷ سنت رسید. اما بهای نفت خام برنت ۹ دهم درصد کاهش یافت و بشکهای ۲۵ دلار و ۳۳ سنت معامله شد.
در مقابل سقوط قیمتها، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا دوشنبه اعلام کرد که دولت او احتمال توقف واردات نفت از عربستان سعودی را برای حمایت از صنعت نفت آمریکا بررسی میکند. در وال استریت که از سقوط چشمگیر بهای نفت شوکه شده بود، بورس نیویورک دوشنبه با کاهش به کار خود پایان داد. شاخص داو جونز با ۲.۴۴ درصد کاهش به ۲۳ هزار و ۶۵۰ ممیز ۴۴ واحد رسید. شاخص اس اند پی نیز با ۱.۷۹ درصد به دو هزار و ۸۲۳ ممیز ۱۶ واحد و شاخص نزدک نیز با ۱.۰۳ درصد کاهش به هشت هزار و ۵۶۰ ممیز ۷۳ واحد رسیدند.
قراردادهای مدت دار در سه شاخص اصلی بورس نیویورک سه شنبه در ابتدای معاملات که به صورت الکترونیکی انجام میشود، کاهش بین دو دهم و هفت دهم درصدی را نشان میدهند.
در آسیا، بورس توکیو نیز سه شنبه تحت تأثیر سقوط بهای نفت و احتیاط فزایند پس از آغاز انتشار نتایج، با ۱.۹۷ درصد به کار خود پایان داد. روند در بورس شانگهای نیز منفی بود که با ۱.۱۸ صدم درصد معاملات را به پایان رساند. شاخص هنگ سنگ بورس هنگ کنگ نیز ۲.۰۹ درد کاهش یافت.
طوفان در بازار نفت
طوفانی که بازار نفت را در نوردیده است رهبران سیاسی کشورهای تولید کننده بزرگ نفت را به تکاپو انداخت.
به گزارش پایگاه نشریه اوریان ۲۱، از اواسط مارس، مصرف نفت در سراسر جهان سقوط کرده است و ظرفیتهای ذخیره سازی اشباع شده اند. جنگ مواضع در خصوص سطح تولید همچنان بین آمریکای دونالد ترامپ، روسیه ولادیمیر پوتین و محمد بن سلمانِ عربستان سعودی با شدت تمام ادامه دارد و توافق نهم آوریل بین اوپک و روسیه بعید است که تأثیر ماندگاری بر بازار داشته باشد.
در این بازی رجزخوانی جهنمی که میان دونالد ترامپ، ولادیمیر پوتین و محمد بن سلمان در حال انجام است، چه کسی مقام اول را کسب میکند؟ هر کس انتظار دارد که نقاط ضعف دیگری، آن را وادار کند تا تولید نفت خود را برای افزایش قیمت کاهش دهد. چه کسی اولین بار این وضع را بوجود آورد؟
سعودیها برای اینکه قیمت نفت در بازار جهانی بیش از این کاهش پیدا نکند توصیه کرده بوده بودند تولید ۱.۵ میلیون بشکه اضافی در روز از میزان تولید کشورهای تولید کننده نفت کاهش یابد، روس ها، اما توجه نکردند و این درخواست را به تعویق انداختند و برای دیدن پیامدهای شیوع بیماری کووید-۱۹ (Covid-۱۹)، بیماری که ابتدا چین و سپس اروپا و دیگر کشورها را تحت تاثیر قرار داد یک ماه به خود فرصت دادند. در این شرایط سئوالی که مطرح میشود این است که چه کشوری ابتدا ابتکار گسست (قطع همکاری) را در پیش گرفت؟ سعودیها، روسها را متهم میکنند. اما ولادیمیر پوتین مستقیما محمد بن سلمان را متهم میکند. با این توضیح که بن سلمان میخواست با ارزان فروشی نفت عملا تولید نفت رسی یا نفت شیل، نفت غیر متعارفی را که با استفاده از فناوری شکست هیدرولیک و با هزینهای بالا در آمریکا استخراج می شود، از کار بیندازد. در واقع تصمیم بن سلمان برای افزایش تولید کشورش در ماه مارس بود که زمینه ساز سقوط تاریخی قیمتها در معاملات دوشنبه شد.
وزرای خارجه و انرژی عربستان سعودی اتهامات کرملین را به شدت رد و اعلام کردند روسیه با این اتهام میخواهد که روابط تنگاتگ میان ریاض و محافظ قدرتمندش یعنی آمریکا را تخریب کند. البته این اقدام کرملین و اتهامات روسیه به عربستان سعودی چندان بی نتیجه نیز نبود. همچنانکه در کنگره آمریکا، دو سناتور جمهوریخواه به نامهای دن سالیوان و کوین کرامر تهدید کردند که اگر عربستان سعودی به این سیاست خود ادامه دهد، خواهان خروج سربازان آمریکایی مستقر در عربستان سعودی خواهند شد. در نتیجه این درگیری میان دو سرگروه اوپک پلاس، برگزاری نشست همه کشورهای تولید کننده نفت سه روز به تعویق افتاد و قیمتها ۵ ٪ کاهش یافت.
تلاش کشورها برای حفظ سهم خود از بازار نفتی:
در واقعیت، شوک اولیه کاهش قیمت نفت در بازار جهانی ناشی از کاهش شدید تقاضا برای نفت بود که به معنای واقعی کلمه از اواسط مارس فرو ریخت. بانک استاندارد چارترد انگلیس، در گزارشی اعلام کرد میزان کاهش مصرف نفت با توجه به وضعی که به وجود آمده است ۲۰ میلیون بشکه در روز یعنی یک پنجم تولید جهان درآوریل و مه خواهد بود. توقف حمل و نقل، به ویژه حمل و نقل هوایی، که ۸۰ درصد مصرف سوخت را جذب میکند، همه کشورهای تولید کننده نفت را تحت تاثیر قرار داد و آنها برای آنکه بازار فروش نفت خود را در این شرایط حفظ کنند مجبور به ارزان فروشی نفت شدند.
تا اینکه ریاض و مسکو با حمایت ۲۴ کشور تولید کننده دیگر از جمله برزیل، کانادا و مکزیک، برای کاهش بیشتر تولید خود اعلام آمادگی کردند. اما چقدر؟ آنها در راهروهای اوپک میگفتند: بین ۶ تا ۱۵ میلیون بشکه در روز باید از تولید جهانی نفت کاسته شود.
در این میان سئوالی که مطرح میشود اینکه آمریکا به عنوان بزرگترین تولید کننده جهان چقدر باید از میزان تولید خود بکاهد؟ از نظر قانونی، دولت فدرال این قدرت را ندارد که صدها شرکت را که در بخش تولید نفت کار میکنند مجبور کند تولید خود را کاهش دهند. فقط یک ایالت، تگزاس، که یک سازمان نظارتی به نام کمیسیون راه آهن تگزاس [Texas Railroad Commission]دارد، قادر به انجام چنین ابتکاری است. با این حال در این ایالت نیز از سه کمیسر در راس این نهاد، فقط یک نفر از این موضع در برابر دو نفر دیگر دفاع میکند. به همین ترتیب، انجمن نفت آمریکا (API)، لابی اصلی نفت، با هرگونه مداخله واشنگتن در بازار نفت مخالفت میکند. دن برولی، وزیر انرژی نیز با این ابتکار به شدت مخالف است.
یکی از پیشینیان وی به نام ریک پری، پا را از این هم فراتر نهاده و پیشنهاد میکند واردات نفت خام سعودی توسط پالایشگاههای آمریکایی به طور کلی ممنوع شود تا بازار را برای تولید کنندگان محلی حفظ کند. تقابل بین پالایشگاهها و تولیدکنندگان در آمریکا سنتی است. پالایشگاهها خواستار دسترسی به نفت ارزان هستند و برعکس تولیدکنندگان، به ویژه تولید کنندگان نفت رسی یا نفت شیل، برای سودآوری فعالیتهای خود نیاز به قیمت بالایی دارند. برخی دیگر که افراطیتر هستند از اقدامات " شدید " علیه روسها حمایت میکنند.
یک توییت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، قمیت را دوباره بالا میبرد:
دونالد ترامپ که گرفتار این محدودیتها شده بود به شیوه خودش واکنش نشان داد. در ۳۰ مارس، وی با ولادیمیر پوتین مصاحبه تلفنی انجام داد. دو روز بعد، وی توییت حیرت انگیزی را منتشر و اعلام کرد که ریاض و مسکو توافق میکنند تولید خود را ۱۰ یا حتی ۱۵ میلیون بشکه در روز کاهش دهند. در نتیجه، بازار نفت روند صعودی در پیش گرفت و قیمت نفت خام که تا این زمان بسیار پایین آمده بود با وجود انکار کرملین، ۳۰ درصد افزایش یافت. در پایان هفته، رئیس جمهور به طور معمول اوپک را تهدید میکند که بر واردات نفت خام، عوارض گمرکی اعمال میکند، تکنیکی که مستاجر کاخ سفید ترجیح میدهد از آن برای تسلیم شرکای خود استفاده کند. همچنان قبلا از حربه علیه چین و اتحادیه اروپا استفاده کرده بود.
دستیابی آمریکا به مقام نخست کشورهای تولید کننده به دلیل ظهور همین صنعت نفت غیر متعارف است. نفت رسی یا نفت شیل، هم اکنون دو سوم نفت تولیدی آمریکا را تشکیل میدهد. هفت میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه از نفتی که در سال ۲۰۱۹ در آمریکا تولید شد، نفت رسی یا نفت شیل بود. هنگامی که قیمت نفت در بازار جهانی در سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ به حدود ۱۰۰ دلار در هر بشکه رسید شرکتهای آمریکایی به فکر تولید این نوع نفت نامتعارف انداخت. افزایش تولید این نوع نفت اندک اندک زمینه را برای کاهش قیمتها فراهم کرد.
بانکها برای وام دهی به مشتریان راغب نیستند
از سوی دیگر، به ویژه در پرمیان، منطقه اصلی تولید نفت بین تگزاس و نیومکزیکو، هزینه تولید نفت رسی یا نفت شیل بین ۴۰ تا ۵۰ دلار (۳۶.۵۲ و ۴۵.۶۶ یورو) در هر بشکه است. در نتیجه وقتی قیمت نفت تا این حد کاهش یابد، شرکتها مجبورند هزاران کارگر را اخراج کنند و چاهها را ببندند و سرمایه گذاری را متوقف کنند. چنین تصمیم گیری برای این شرکتها کشنده است، زیرا در بخش تولید این نوع نفت نامتعارف عمر چاهها کوتاه است (۱ تا ۲ سال) و به همین علت است که برای حفظ این چاهها سرمایه گذاری مجدد دائمی لازم است تا سطح تولید حفظ شود. در صورتی که این صنعت نامتعارف نفتی (نفت رسی) نتواند به علت افت قیمتها هزینههای خود را تامین کند فقط بدهی به بار خواهد آورد.
اما در اینجا نیز مشکل دیگری وجود دارد و آن اینکه بانکها تمایلی به تمدید خط اعتباری خود ندارند. یعنی مایل نیستند به شرکتهای تولید کننده این نوع نفت وام دهند. چون تضمینی در خصوص باز پرداخت وامهای اعطایی شان وجود ندارد. همچنان این بخش باید امسال ۸۴ میلیارد دلار از وامهای دریافتی خود را بازپرداخت کند و وال استریت دیگر قادر به دادن هدایا حتی به یک بخش راهبردی مانند بخش نفت و انرژی آمریکا نیست. فصل یازدهم قانون ناظر بر ورشکستگیها آمریکابه نفع طلبکاران نیست: " هنگامی که یک شرکت نتواند بدهی خود را بپردازد یا حساب خود با طلبکاران خود را پاک کند، شرکت یا طلبکاران آن میتوانند پروندهای تشکیل دهند تا تحت فصل یازدهم حمایت از ورشکستگی در یک دادگاه فدرال به آن پرونده رسیدگی شود. شرکت مقروض در این حالت تحت کنترل قضایی میتواند فعالیتهای خود را ادامه دهد.
با وجود این، احتمال کاهش تولید با افت قیمت افزایش مییابد. دونالد ترامپ دوشنبه ۶ آوریل در جمع خبرنگاران در کاخ سفید گفت: " آنها (شرکتهای تولید کننده نفت در آمریکا) در حال کاهش تولید هستند و بسیار جدی و خودکار این کار را انجام میدهند. این قانون عرضه و تقاضا است. این اظهار نظر دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، به معنای آن است که این کشور نیز در تلاشهای عربستان سعودی و روسیه برای کاهش بیشتر تولید نفت همراه خواهد شد.
آل استانتون Al Stanton کارشناس رویال بانک کانادا (RBC) گفت: آیا این تعهد حداقلی آمریکا میتواند روسها و سعودیها را متقاعد کند؟ وی در همین باره میگوید روسها و سعودیها این بار تنها درصورتی برای کاهش تولید بیشتر اقدام خواهند کرد که آمریکابه این تلاشها بپیوندد. " در ماه مارس، هیچ اتفاقی نیفتاد و تولید آمریکا نزدیک به ۱۳ میلیون بشکه در روز شد، که یک رکورد محسوب میشود. طبق اعلام وزارت انرژی، در سال ۲۰۲۰ تولید نفت آمریکا ۲.۷ میلیون بشکه کاهش خواهد یافت. اما این برای به دست آوردن تصمیم دیگران کافی است؟ بدون شک کافی نیست، زیرا مسکو باور ندارد که این اعلام کاهش و تصمیم گیری جدی برای کاهش یکی باشند.
در این میان یک مانع دیگر وجود دارد که باید به آن توجه کرد و آن اشباع ظرفیتهای ذخیره سازی نفت در زمین و دریاست. مخازن زمینی و تانکرها اکنون کاملا پر هستند، هزینه حمل و نقل در بزرگترین تانکرها طی یک ماه چهار برابر شده است. به زودی فضا برای ذخیره سازی نفت که در سه ماهه دوم امسال به دهها میلیون بشکه خواهد رسید و دیگر جا برای ذخیره سازی نفت باقی نخواهد ماند. به همین علت رهبران سیاسی اکنون مضطرب شده اند و به فکر چاره اندیشی افتاده اند.
ترکیه قیمت بنزین را کاهش نمیدهد
بهای نفت آمریکا حتی اگر صفر هم شود قیمت بنزین در ترکیه از ۲.۹۷ لیر کمتر نمیشود.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما از آنکارا بهای مدت دار نفت آمریکا در بازار جهانی بدلیل نبود بازار فروش و پر شدن مخازن نگهداری به زیر صفر رسید، ولی با توجه به مالیاتهایی که در ترکیه بر روی قیمت بنزین اعمال میشود حتی اگر بهای جهانی نفت صفر هم شود این سوخت برای هر لیتر پایینتر از ۲.۹۷ لیر (حدود ۴۵ سنت) نخواهد رفت.
کارشناسان بازار انرژی ترکیه با بیان اینکه بازار سوخت ترکیه بطور مستقیم تحت تاثیر تحولات بازار نفت آمریکا قرار نخواهد گرفت میگویند قیمتگذاری بنزین و گازوییل در ترکیه با توجه به ً سی آی اف / ام ای دی ً اروپا صورت میگیرد و با توجه به مالیاتهایی مختلفی که در ترکیه بر قیمت بنزین و گازوییل اعمال میشود قیمت این سوختها همیشه به نسبت بازار جهانی بالا خواهد بود.
هم اکنون بهای بنزین و گازوییل در جایگاههای عرضۀ سوخت ترکیه حدود ۵.۳۴ لیر (معادل ۸۰ سنت) است.
کاهش ۲۲ درصدی قیمت نفت خام برنت
به نقل از تلویزیون الجزیره، قیمت هر بشکه نفت خام برنت با کاهش حدود ۲۲ درصدی، به زیر ۲۰ دلار رسید.