در آغاز راه تصورش را نمیکرد که محصول تولیدی و دانش بنیان او در آیندهای نه چندان دور از محصولات مشابه خارجی پیشی بگیرد.
مهاجرت نخبگان برایش ناخوشایند و معتقد بود برای قطع وابستگی و رسیدن به خودکفایی باید از کاری هر چند کوچک آغاز کرد.
ارادهای که هموار شد
مصطفی تقی پور، دانش آموختهی مهندسی پزشکی گرایش بیوالکترونیک در مقطع دکترا فعالیتهای زیادی در زمینه هوش مصنوعی و کاربرد آن در پزشکی انجام داده و بیش از ۱۰ مقاله در بخشهای مختلف پزشکی و کنگرههای داخلی و خارجی ارائه کرده است.
اولین فعالیت صنعتی اوسال ۹۲، تجربهای موفق در بخش نوشیدنیها و نتیجه اش تولید اولین نوشابهی پروبیوتیک سالم در کشور بود.
این موفقیت رغبت او را به سمت تولید در رشتهی تخصصی اش بیشتر کرد، تقی پور حالا با استفاده از ۳۴ نخبه کار جدیدی را در منطقهی ویژه اقتصادی پیام در البرز آغاز کرده است.
به محل کارش درفرودگاه پیام میروم، جنگیدن همزمان در چند جبهه کار سادهای نیست، اما او با تلاش و پشتکار از عهده همه فراز و نشیبها برآمده است.
نتیجه تلاش او تولید دستگاهی با هوش مصنوعی به نام اولتراسوند که از نظر سطح تکنولوژی یکی از پیچیدهترین طرحها در بخش پزشکی کشوراست.
ساخت اولین دستگاه سونوگرافی در البرز
مدیر عامل شرکت تولیدی ساخت اولتراسوند میگوید: شرکت مد فناوران پلاس با ساخت دستگاههای اولتراسوند که تاکنون تکنولوژی آن در اختیار چندین کشور خاص مثل ژاپن، کره جنوبی، آمریکا و کشورهای اروپایی بوده، توانسته به عنوان اولین شرکت دانش بنیان در غرب آسیا دستگاههای سونوگرافی را تولید کند.
تقی پور میافزاید: از سال ۹۴ تحقیقات خود را در حوزه ساخت دستگاه اولتراسوند «سونوگرافی» آغاز و در سال ۹۶ بصورت جدی شروع به فعالیت و راه اندازی خط تولید کردیم و در دی ماه ۹۸ موفق به گرفتن مجوز وزارت بهداشت برای صادرات این دستگاه شدیم.
دستگاه اولتراسوند از لحاظ سطح تکنولوژی یکی از پیچیدهترین دستگاههای تصویر برداری پزشکی است که برای تشخیص و درمان برخی از بیماریها همچون نارساییهای کلیه، کبد، و بیماریهای قلبی استفاده میشود.
تقی پور میگوید: زمانی که متوجه شدم وزارت بهداشت دستگاههای سونوگرافی خارجی را که ۲۰۰ میلیون تومان بیشتر ارزش ندارد با صرف هزینهای گزاف و به قیمت ۴۰ هزار یورو خریداری میکند برای ساخت دستگاه اولتراسوند مصممتر شدم.
هوش مصنوعی در تولید اولتراسوند
مدیرعامل شرکت دانش بنیان البرزی میگوید: هوش مصنوعی از سال ۲۰۱۶ در تولید دستگاههای سونوگرافی و اکوکاردیوگرافی به کارگرفته شده است و دانشی جوان در حوزه تولید دستگاههای اولتراسوند به شمار میرود، اما برندهای معدودی موفق شده اند از این فناوری در دستگاههای تصویربرداری خود استفاده کنند.
تقی پور میگوید:هدف اصلی ما در تولید و استفاده از هوش مصنوعی، جلوگیری از خروج ارز از کشور با واردات دستگاههای سونوگرافی و از طرف دیگر برنامه بلندمدت ما صادرات گسترده این محصول به کشورهای دیگر است.
تقی پورامیدوار است تا سال ۱۴۰۴یکی از پنج شرکت برتر تولیدکننده دستگاههای اولتراسوند مجهز به هوش مصنوعی در جهان باشد.
برنامه ریزی برای قله نشینی در جهان
با تحقیق درپایگاههای اینترنتی معتبر متوجه شدم بسیاری از کشورهای پیشرو جهان در بخش تولید تجهیزات تصویربرداری پزشکی اولتراسوند وارد شده اند و مهرههای اصلی این بازار، دو کشور آلمان و هلند هستند که در این زمینه به فناوریهای مهمی دست یافته اند و بیش از نیمی از بازار جهانی را در اختیار دارند.
مدیر عامل شرکت دانش بنیان تولید اولتراسوند میگوید:برای تولید این محصول نیاز بود تا بخشی از دانش فنی را بومی سازی کنیم و بخشی را نیز در مجموعه خود به وجود بیاوریم به همین منظور برای بخشی از قسمتها از مهندسی معکوس نمونههای خارجی استفاده شد و برخی بخشها نیز با تلاش محققان از نقطه صفر تولید شد.
تقی پور میگوید:نتیجه این تلاش منجر به تولید دستگاهی شده است که کیفیتی معادل نمونههای خارجی دارد و حتی از برخی دستگاههای موجود در مراکز درمانی کشور که سالهای پیش با مبالغ ارزی بالایی وارد کشور شده اند، کیفیت بهتری دارد.
وقتی اراده ایرانی کارستان میکند
یکی از متخصصان برتر سونوگرافی دانشگاه علوم پزشکی تبریز میگوید: دستگاه اولتراسوند (سونوگرافی و اکو کاردیو گرافی) نقش مهمی در تشخیص سریع و زودهنگام بیماریها دارد که دستیابی به این مهم از سوی جوانان نخبه ایرانی بی نظیراست.
دکتر طرز منی میافزاید:دستگاههای تولیدی این شرکت قابل رقابت با دستگاههای مشابه خارجی است که این دستاورد بدون شک باعث پیشرفت کشور خواهد شد و نام ایران را نیز در زمره برترین کشورهای تولید کننده این دستگاهها قرار خواهد داد.
تولید ایرانی دربوته آزمایش
پیام قادری متخصص رادیولوژی از کردستان که برای تشخیص بیماری بیمارانش از این دستگاه استفاده کرده است میگوید: به کار گیری هوش مصنوعی در این محصول تولیدی بی نظیر، ایران را جز چند شرکت برتر تولید کننده این محصول در سطح دنیا قرار داده است.
گرامی متخصص رادیولوژی تهران نیز میگوید: توانمندسازی دستگاههای سونوگرافی داخلی با طرح هوش مصنوعی گام بلندی است که باعث افزایش کیفیت دستگاههای سونوگرافی داخلی میشود.
گره واردات در سفره تولید
تقی پور درخصوص انوع تجهیزات تصویربرداری پزشکی و میزان واردات هر یک از این محصولات به کشور میگوید تجهیزات تصویربرداری پیشرفته به سه دسته سی تی اسکن، ام آر آی و دستگاههای اولتراسوند طبقه بندی میشوند. تجهیزات اولتراسوند خود شامل دستگاههای سونوگرافی و اکوکاردیوگرافی یا همان اکوی قلب است.
او میافزاید: طبق آمارهای رسمی گمرگ سال ۹۶، رتبه اول واردات تجهیزات پزشکی سرمایهای در کشور مربوط به دستگاههای تصویربرداری اولتراسوند است؛ بنابراین با توجه به نیاز بالای نظام درمان کشور به چنین دستگاه هایی، تمرکز ما از میان شاخههای مختلف تصویربرداری پزشکی به این دستگاه معطوف شد.
چوب لای چرخ تولید ایرانی
به گفته تقی پور این شرکت جوان و دانش بنیان توان تولید ۱۰۰۰ دستگاه اولتراسوند در سال را دارد ولی این درحالی است که فعالیت ۳۴ شرکت واردکننده دستگاههای اولتراسوند آن هم با ارز دولتی باعث توقف چرخه تولید داخل میشود.
با تحقیقات میدانی و ارتباط بایکی از شرکتهایی که دستگاههای اروپایی و چینی وارد میکند متوجه شدم که قیمت هردستگاهی که از شرکت اروپایی واردمی شود یک میلیارد و ۷۰۰ تا چهار میلیارد و ۲۰۰ تومان است و قیمت اولتراسوند چینی نیز از یک میلیارد و ۷۰۰ بیشتر است.
تخصیص ارز دولتی؛ سمی مهلک برای کالای مشابه تولید داخلی
با تعدادی از شرکتهای دلال حوزه پزشکی نیز تماس میگیرم، مسئول یکی از این شرکتها میگوید: ما برندی را وارد میکنیم که تمام قطعاتش در اروپا ساخته میشود و قیمتش از ۳ میلیارد تومان تا ۴ میلیارد متغیر است!
مسئول یک شرکت دیگر نیز میگوید: سونوگرافیهای وارداتی ما از چین وارد میشوند و با آپشنهای درخواستی شما از حدود ۱ میلیارد تومان به بالا شروع میشود!
طرزمندی متخصص سونوگرافی دانشگاه علوم پزشکی تبریز از طرفی میگوید: نزدیک به ۶۱ میلیارد دلار هزینه برای ورود سیستمهای اولتراسوند به کشور شده است و این در حالی است که قیمت تمامشده دستگاههای داخلی در مقایسه با مدل اروپایی ۷۰ درصد و نسبت به مدلهای چینی ۵۰ درصد کمتر است.
مدیر عامل شرکت نو پای اولتراسوند با اشاره به اینکه سالانه بیش از یک میلیارد دلار صرف واردات تجهیزات پزشکی میشود میگوید: ما برای رسیدن به هدف چهار سال تلاش کردیم و تمام تمرکزخود را روی افزایش کیفیت محصول گذاشتیم و توانستیم تاکنون تولید اولتراسوند را به صد دستگاه برسانیم.
تقی پور می افزاید:اما حمایت از دستگاههای خارجی به طور ویژهای انجام میشود و انگیزه جوان ایرانی را کور میکند.
وی میگوید: کشور ما سالانه نیاز به ۲ هزار دستگاه سونوگرافی و اکو کاردیو گرافی دارد که نیمی از این تعداد از چهار کشور کره جنوبی، هلند، ایتالیا، آمریکا و نیمی دیگر از چین وارد کشور ما میشود و به این منظور ۳۴ شرکت با ارز دولتی واردات این دستگاهها را بر عهده دارند که همین تخصیص ارز بزرگترین مانع برای چرخه تولید داخلی است.
دکتر رضا گرامی، متخصص رادیولوژی از تهران با بیان این که دستگاه اولتراسوند ایرانی کیفیتی بیشتر از ۷۰ درصد برخی دستگاههای وارداتی موجود در کشوردارد میگوید: اگر ما به دنبال پیشرفت کشور هستیم باید به نام ایران و کالای داخلی تعصب داشته باشیم.
نظارتی که مغفول میماند
برای پیگیری این موضوع به سراغ حسینی کیا عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی رفتم او میگوید: هر کالایی که ۵۰ درصد ظرفیت تولید در کشور را داشته باشد باید وارداتش ممنوع شود، اما متاسفانه هیچ گونه نظارتی نیست.
حسینی کیا میافزاید: جالبتر اینکه همین شرکت خارجی گاهی به بهانه تحریمها حاضر به ارائه خدمات و انجام تعهداتشان به مشتریان ایرانی خود نیستند
میرزایی مهندس فنی تجهزات پزشکی یکی از بیمارستانهای کرج نیز میگوید: در صورت خرابی قطعات دستگاههای وارداتی ماهها باید منتظر بمانیم که قطعات تامین شود و خیلی وقتها به دلیل این پروسه زمان بر با افزایش قیمت دلار هم مواجه میشویم و قطعه مورد نیاز با چند برابر قیمت واقعی به دست ما میرسد.
اما مدیران شرکت دانش بنیان اولتراسوند معتقدند اگر محصولاتشان به فروش برسد علاوه بر جلوگیری از خروج ارز، اشتغالزایی و مقابله با تحریم ها، با صادرات این محصول گام بزرگی در جهت کاهش وابستگی به نفت در اقتصاد برداشته میشود.
حالا باید منتظر ماند که از این شرکت دانش بنیان حمایت میشود و شاهد رقابت آن با شرکتهای خارجی خواهیم بود.
آیا این تولید کننده هم به سرنوشت واحدهایی دچار میشود که در ابتدای راه تعطیل و صدای زمین خوردنشان به گوش میرسد که در این صورت دیگر نامی از ایران و ایرانی در تولید اولتراسوند در هیچ بازاری شنیده و دیده نخواهد شد.
گزارشی از اقدس زنگنه